Dziady – w czasie obrzędu dziadów (obrzęd zaduszny) nawiązywano kontakt ze zmarłymi duszami przodków. Poprzez ten obrzęd pozyskiwano przychylność zmarłych, którzy byli opiekunami dobrobytu, płodności i urodzaju. Spotkanie ze zmarłymi zapewniało spokój zmarłym i ich przychylność żyjącym.
Dziady
Dziady (biał. Дзяды), to przedchrześcijański obrzęd, którego istotą było “obcowanie żywych z umarłymi”. Zmarłych uważano za opiekunów w sferze płodności i urodzaju. Wierzono, że dusze zmarłych co jakiś czas wracają do swych siedzib, do domów z czasów swojego życia.
W czasie Dziadów (obrzęd zaduszny) nawiązywano kontakt – relację z duszami przodków (dziadów), a celem tego obrzędu było pozyskanie przychylności zmarłych.
Nazwa “dziady” używana była głównie na terenach Białorusi, Polesia, Rosji i Ukrainy. Na terenach pogranicznych obrzęd ten znany jest również jako pominki, przewody, radecznica, zaduszki.
Dziady w tradycji słowiańskiej
Święta zaduszne przypadały od trzech do sześciu razy w roku (w zależności od regionu). W Polsce najważniejsze obrzędy obchodzono:
- wiosną – święto zmarłych obchodzono w okolicach 2 maja (zależnie od faz księżyca);
- jesienią – “dziady” obchodzono w noc z 31 października na 1 listopada (Noc Zaduszkowa, Zaduszki, Zaduszki jesienne, Święto Zmarłych) – było to przygotowanie do jesiennego Święta Zmarłych, obchodzonego w okolicach 2 listopada (w zależności od faz księżyca).
OBRZĘD DZIADÓW
Dusze zmarłych przybywające na “ten świat” należało ugościć, aby zapewnić sobie ich przychylność i jednocześnie pomóc im w osiągnięciu spokoju w zaświatach.
Podstawową formą obrzędu było karmienie i pojenie dusz (np. miodem, kaszą, jajkami, kutią i wódką) podczas specjalnych uczt przygotowywanych w domach lub na cmentarzach (jedzenie bezpośrednio na grobach). Charakterystycznym elementem tych uczt było to, iż spożywający je domownicy zrzucali lub ulewali części potraw i napojów na stół, podłogę lub grób z przeznaczeniem dla dusz zmarłych.
W niektórych rejonach przodkom należało jednak zapewnić także możliwość wykąpania się (na tę okoliczność przygotowywano saunę) i ogrzania. Ten ostatni warunek spełniano rozpalając ogniska, których funkcja tłumaczona jest niekiedy inaczej.
Ogniska dla zmarłych
Ogniska miały oświetlać drogę wędrującym duszom, tak by nie zabłądziły i mogły spędzić tę noc wśród bliskich. Pozostałością tego zwyczaju są współczesne znicze zapalane na grobach.
Ogień – zwłaszcza ten rozpalany na rozstajnych drogach – mógł mieć jednak również inne znaczenie. Chodziło o to, by uniemożliwić wyjście na świat demonom (duszom ludzi zmarłych nagłą śmiercią, samobójcom, topielcom itp.), które, jak wierzono, przejawiały w tym okresie wyjątkową aktywność. W pewnych regionach Polski, np. na Podhalu, w miejscu czyjejś gwałtownej śmierci każdy przechodzący miał obowiązek rzucić gałązkę na stos, który następnie co roku palono.
Żebracy (dziady)
Szczególną rolę w obrzędach zadusznych odgrywali żebracy, których w wielu rejonach nazywano również dziadami. W wyobrażeniach ludowych wędrowni dziadowie (żebracy) postrzegani byli jako postacie mediumiczne i łącznicy z “tamtym światem”. Do żebraków, dziadów zwracano się z prośbą o modlitwy za dusze zmarłych przodków, w zamian ofiarowując jedzenie lub datki pieniężne.
Praktykowane w ramach obrzędów zadusznych przekazywanie jedzenia żebrakom interpretowane jest niekiedy jako forma karmienia dusz przodków, co potwierdza fakt, że w niektórych rejonach dawano im właśnie ulubione potrawy zmarłego.
Zakazy w czasie Dziadów
Podczas święta dziadów obowiązywały liczne zakazy dotyczące wykonywania różnych prac i czynności, które mogłyby zakłócić spokój przebywających na ziemi dusz czy wręcz zagrozić im. Zakazywano m.in.
- głośnych zachowań przy stole i nagłego wstawania (co mogłoby wystraszyć dusze),
- sprzątania ze stołu po wieczerzy (żeby dusze mogły się pożywić),
- wylewania wody po myciu naczyń przez okno (aby nie oblać przebywających tam dusz)
- palenia w piecu (wierzono, że tą drogą dusze niekiedy dostawały się do domu)
- szycia, tkania lub przędzenia (żeby nie przyszyć lub uwiązać duszy, która nie mogłaby wrócić na “tamten świat”).
Współczesne Dziady
W niektórych regionach wschodniej Polski, na Białorusi, Ukrainie i części Rosji do dzisiaj wynoszone jest symboliczne jedzenie na groby zmarłych. Dziady kultywuje też większość ruchów słowiańskich, zwykle pod nazwą Święto Przodków. W Krakowie co roku odbywa się tradycyjne Święto Rękawki (Rękawka), bezpośrednio związane z pradawnym zwyczajem wiosennego święta przodków.
Jak rozmawiać ze zmarłą osobą? Spotkanie ze zmarłymi... Kiedy odchodzą bliskie nam osoby, najczęściej pozostaje w naszym Sercu pustka... Pojawia się tęsknota. Czasami żałujemy, że coś zrobiliśmy, a jeszcze częściej żałujemy, że czegoś nie zrobiliśmy... To medytacja prowadzona, dzięki której oczyścisz swoją relację ze zmarłą, bliską Ci osobą.
Format: Mp3 do pobrania Czas trwania: 47:46 Jakość: Hi-Fi 320 kbps Rozmiar: 79 MB Zawiera lektora: Tak Zalecane słuchawki: tak Rok wydania: 2016Dziady i Chrześcijaństwo
Chrześcijaństwo z jednej strony walczyło z pogańskimi obrzędami, sukcesywnie zakazując ich praktykowania, z drugiej strony próbowało adaptować niektóre z nich, dążąc do ich chrystianizacji.
W przypadku dziadów zarówno Kościół katolicki, jak i prawosławny usiłowały zmarginalizować, a następnie zlikwidować święta pogańskie wprowadzając na ich miejsce (w tych samych bądź zbliżonych momentach cyklu rocznego) święta i praktyki chrześcijańskie (odpowiednio radzicielskije suboty i zaduszki).
Odmienną strategię przyjęto w kościele unickim, który zobowiązał księży do chodzenia wraz z ludnością wiejską na dziady i odmawiania tam modlitw Anioł Pański, Zdrowaś Mario i Wieczny Odpoczynek.
W niektórych regionach księża uniccy odprawiali na cmentarzach specjalne procesje, podczas których święcili poszczególne groby oraz zbierali pozostawione na nich pożywienie i pieniądze.
Na podstawie: Dziady
